Nhìn lại kết cấu nhà ở nông thôn nhiều đời nay, có thể thấy, ngôi nhà luôn thông thoáng, không gian sử dụng linh hoạt, hài hòa với thiên nhiên, tạo nên một môi trường cân bằng sinh thái. Ðó là bố cục hợp lý của những ngôi nhà nhỏ giản dị, lấy sân làm trung tâm, chung quanh là các công trình phụ như chuồng trại chăn nuôi, nơi sản xuất, vườn tược...
Cấu trúc "ao trước, vườn sau", "chuối sau, cau trước" vừa tạo cảnh quan, vừa thể hiện tính khoa học trong việc làm mát, tiết kiệm năng lượng. Ðối với nhà vườn xứ Huế, không gian vườn ngoài làm cân bằng môi trường sinh thái, còn mang đậm bản sắc truyền thống và tính thẩm mỹ trong nghệ thuật giải trí.
Xuất phát từ nền văn minh lúa nước, yếu tố nước đóng vai trò quan trọng, cái ao không thể thiếu trong bố cục khuôn viên truyền thống nhà ở nông thôn. Mô hình vòng sinh thái khép kín vườn - ao - chuồng (VAC) tạo cân bằng không gian gia đình, cho thấy sự hòa quyện giữa yếu tố truyền thống và khoa học trong tư duy, thẩm mỹ của cha ông ta. Bên cạnh đó, còn là tính linh hoạt ở việc sử dụng những vách ngăn nhẹ, bảo đảm sự thông thoáng tự nhiên; sự chuyển tiếp giữa không gian trong và ngoài nhà bằng hiên sảnh; cách che chắn bởi mành sáo hay phên dậu để ngăn nắng nóng mùa hè, chắn gió lạnh mùa đông... Cấu trúc tường, mái là những bộ lọc khí hậu bằng gạch, đá, ngói, gỗ, tre, lá..., những vật liệu thân thiện với môi trường, không gây ô nhiễm, có thể tái sử dụng. Như vậy, không gian nhà ở dân gian truyền thống từ lâu đã hình thành sự gắn kết chặt chẽ giữa kiến trúc, con người và thiên nhiên. Những kinh nghiệm và thành tựu mà cha ông ta tích lũy đã hình thành nên một xu hướng kiến trúc mang bản chất của KTX ngày nay.
Ðã từ lâu, các nước phát triển luôn có ý thức bảo vệ môi trường sống khi xây dựng đô thị. Khái niệm xanh được hiểu là muốn xây một công trình xanh phải sử dụng vật liệu xanh (ít thải khí các-bon ra môi trường, ít sử dụng năng lượng hóa thạch) và công nghệ xanh (tiết kiệm điện và nguồn nước, hạn chế thải chất thải). Hiện nay các công trình xây dựng trên thế giới chiếm khoảng 35% việc tiêu thụ năng lượng toàn cầu và cũng phát thải khoảng 37% khí nhà kính. Trong bối cảnh đó, công trình xanh có tác dụng rất lớn trong việc sử dụng tài nguyên một cách hiệu quả, giảm phát thải khí nhà kính và hơn nữa là giảm nhẹ tác động của biến đổi khí hậu; là giải pháp thích hợp để phát triển bền vững trong thế kỷ 21.
Làn sóng xây dựng các công trình theo tiêu chí "xanh" đã đến Việt Nam theo những khái niệm mới. Trong đó, một số quan niệm cho rằng, KTX là xu hướng dành cho người giàu, cho những nước giàu. Bác bỏ điều này, Chủ tịch Hội KTS Việt Nam Nguyễn Tấn Vạn khẳng định, những nước nghèo cũng có thể phát triển KTX giúp cải thiện đời sống, hạn chế và chống hủy hoại môi trường. Việt Nam nghiên cứu tiêu chí KTX phù hợp hoàn cảnh điều kiện tự nhiên, bởi nếu chỉ coi trọng yếu tố công nghệ thì chúng ta chưa đủ sức, phải có sự kết hợp giữa công nghệ và những giải pháp thông minh, kinh nghiệm truyền thống, tinh thần hướng về thiên nhiên.
Từ năm 2012, Việt Nam bắt đầu có giải thưởng KTX. Trong nhiều giải thưởng kiến trúc, yếu tố "xanh" luôn là tiêu chí hàng đầu. Những năm qua, một số KTS trẻ Việt Nam không ít lần được vinh danh tại các hội đồng chuyên ngành thế giới và khu vực. Gây ấn tượng với bốn giải thưởng KTX 2014 (Green Good Design 2014) của Trung tâm Nghiên cứu Thiết kế kiến trúc nghệ thuật châu Âu và Viện Kiến trúc và thiết kế Chicago (Mỹ), KTS Võ Trọng Nghĩa cho thấy hướng đi đúng với xu hướng xanh hóa đô thị bằng những vật liệu gần gũi thiên nhiên, tận dụng nắng, gió. Anh quan niệm: "Xanh không phải là một thứ mốt nhất thời mà chính là kiến trúc Việt tương lai, vì nó phù hợp khí hậu, phong thổ và con người Việt Nam". Theo KTS Nguyễn Tấn Vạn, KTX đã phản ánh được tâm hồn người Việt. Bản sắc không phải chỉ là chuyện kết cấu ba gian hai chái, mái tôn hay mái ngói..., mà là không gian sống của người Việt, luôn hòa quyện gắn liền thiên nhiên. KTX chính là bản chất sâu xa của tính dân tộc và truyền thống.
 

Theo Nhân Dân